ZAX QOCHIRISH, yerlarni quritish — tuproqdagi ortiqcha namni chiqarib tashlash; melioratsiyankng bir turi. 3. q. tuproqda oʻsimlikning oʻsishi va rivojlanishi uchun qulay suv, havo, ozuqa va tuz rejimini vujudga keltiradi. Zax qochirish uchun quritish va sugorish sistemalari quriladi. Arid zonada, jumladan sugʻorma dehqonchilik mintaqalarida Zax qochirish yerni anʼanaviy maʼnodagi quritishdan katta farq qiladi. Sugʻoriladigan yerlarda tuproqning qayta zaxlanishi va botqoqlanishi suv omborlari, irrigatsiya kanallari va b. gidrotexnika inshootlaridan suv sizishi natijasida ikkilamchi hodisa sifatida yuz beradi. Yerlarni zax va shoʻr bosishdan saklash maqsadida katta kanallar boʻylarida kesma drenalar yoki qator vertikal drenaj quduqlari quriladi, asosan, bir necha qator namsevar buta va b. daraxtlar (terak, tol, qayragʻoch va h. k.) oʻtqaziladi. Koʻp hollarda ekin ekiladigan zonalarda Zax qochirish grunt suvlarining sathi va minerallashuvini pasaytirish va tuprokda gruntni shoʻrsizlantirish ishlari bilan bir vaqtda olib boriladi (q. Drenaj). Yerlarni qayta zax bosishdan saklash uchun suv xoʻjaligi obyektlari quriladigan zonalarning tuproqmeliorativ va gidrogeologiya sharoitlari ilmiy prognozlanishi shart.
Sharif Hamdamov.